W roku 1865 w południowej Francji, w dolinie Vezere, przez którą malowniczo wije się rzeczka Dordogne, natrafiono na jedno z tych miejsc, które upodobali sobie ongiś na obozowisko pramyśliwi. Żyli oni w jaskiniach i grotach uformowanych przez naturę w skałach wapiennych, ciągnących się tu na długości około dziesięciu kilometrów. Gdy je odkryto, były wypełnione kamiennymi narzędziami i resztkami kości. Można by je nazwać Pompejami kultury plejstoceńskiej. Do najcenniejszych znalezisk należała płytka z mamuciej kości słoniowej, na której czyjaś ręka wyryła sylwetkę mamuta. Kilka lat później w zasypanej jaskini opodal Altamiry w hiszpańskiej prowincji Santander ujawniono pierwsze barwne rysunki ścienne i sufitowe, przedstawiające niezliczone bizony, dzikie konie, jelenie i świnie. Są to świadectwa, że prahistoryczny człowiek nie tylko żył współcześnie z tymi zwierzętami, nie tylko na nie polował, lecz był także znakomitym obserwatorem przyrody, obdarzonym godnym podziwu zmysłem artystycznym. Jednakże na lizbońskim kongresie antropologów, w którym uczestniczył również Virchow, a także podczas późniejszych kongresów w Algierze i Berlinie, specjaliści odrzucili jakąkolwiek dyskusję nad rysunkami naskalnymi, gdyż orzekli, że są one fałszerstwami. Ale oto w spory naukowców włączył się bojowy darwinista, Ernest Haeckel. Usiłując rozjaśnić historię pochodzenia człowieka, przedstawił swoje stanowisko w wydanym w roku 1868 dziele pt. Naturalna historia stworzenia i późniejszej o kilka lat Antropogenii. W roku 1878 w niemieckich kopalniach wapna w dolinie limu, leżących opodal Taubach i Ehringsdorfu, niecałe dwadzieścia kilometrów od Jeny, odkryto rozległe obozowisko pramyśliwych, w którym znaleziono kości prasłoni, nosorożców i niedźwiedzi jaskiniowych, a przy nich ? broń myśliwską i narzędzia z krzemienia, rośliny i owoce, szczątki ludzkich szkieletów. Rok później w Przedmościu na Morawach odkryto ogromny obóz łowców mamutów, w którym doliczono się kości tysiąca tych olbrzymich zwierząt.
Aby wiedzieć więcej..
Rysunki jaskiniowe dowodzą, że ozdobione nimi pieczary służyły ludziom epoki kamiennej także jako miejsca wspólnego przebywania i wypełniania obrzędów religijnych. Często zapewne grzebano w nich również zmarłych. W starożytności i w średniowieczu wierzono, że jaskinie są zaludnione przez bogów, duchy i demony, toteż obchodzono je bojaźliwie, a schronienia szukano w nich tylko w obliczu niebezpieczeństwa. Sensacyjne odkrycia jaskiniowe archeologów sprawiły, że w drugiej połowie XIX wieku geolodzy, mineralodzy i hydrolodzy coraz częściej kierowali uwagę na badanie grot i pieczar, dzięki czemu uzyskano cenne wiadomości o geologicznej budowie gór i procesach zachodzących w skorupie ziemskiej. W ten sposób na widok publiczny wystąpiła nowa dziedzina wiedzy ? speleologia, nauka o jaskiniach, w której nie brakuje zarazem aspektów sportowych. Oprócz wykonywania pracy naukowej speleolodzy, ?podziemni alpiniści”, udostępnili turystyce najpiękniejsze jaskinie świata. Kiedy patrzymy na nowoczesne, komfortowe wysokościowce z betonu, lekkich metali i szkła, nadające tak charakterystyczny wygląd naszym miastom, wydaje się nieprawdopodobne, że w wielu jeszcze częściach świata jaskinie dają ludziom dach nad głową. Szczególnie liczne są jaskiniowe osiedla w krajach śródziemnomorskich.
